İnsansız Hava Aracı Sistemleri ve Kompozitler
İnsansız hava aracı sistemleri, en basit tanımıyla pilota ihtiyaç duymaksızın, GPS kontrollü veya otonom olarak kullanılabilen bir hava aracıdır. İnsansız hava aracı sistemlerinde en az ağırlıkla mümkün olan en iyi mekanik özellikleri elde etmek esastır. Bu bakımdan kompozitlerin kullanımı bu amaca hizmet ettiğinden sıkça tercih edilir. Konuya ilişkin tüm detayları ele alacağız.
İnsansız Hava Aracı Sistemleri Nedir?
Son zamanlarda askeri ve sivil kullanımlarıyla karşımıza çıkan insansız hava araçları, sıkça duyulan bir konu. Daha derin bir tanım yapmak gerekirse insansız hava araçlar pilotsuz ve yolcusuz, sadece amacına uygun ekipman desteğiyle uzaktan ya da otonom olarak görevini yerine getiren bir araç olarak tanımlanır.
İnsansız hava aracı sistemleri esasen üç bileşenden meydana gelir; aracın kendisi, araçtaki yük ve yer kontrol istasyonu. İlk bileşen olan uçağın kendisi; gövde, motor, uçuş planlama, kontrol bilgisayarları, navigasyon sistemi gibi elementlerden oluşur. Tüm bu elementlerin alt sistemleri, insansız hava araçlarının amacına istinaden farklı bileşenlerden oluşabilir.
İnsansız Hava Aracı Sistemleri Nasıl Çalışır?
Günümüzde çok farlı şekil ve karakterlerde araçlar üretilmektedir. Esasen bakıldığında insansız hava araçları bir nevi "drone”dur. Bu nedenle basitçe izah etmek gerekirse, insansız hava aracının nasıl çalıştığını anlamak için "drone”lara bakmak yanlış olmaz. Aralarındaki en temel fark, insansız hava araçlarının bağımsız kumada sistemlerinin çok daha fazla gelişmiş olmasıdır.
İnsansız hava araçları, jet motoru ve iki zamanlı motor yardımıyla uçar. İnsansız hava aracı kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. İnsansız hava araçları kullanılırken çok dikkatli ve teknik davranmak esastır.
İnsansız Hava Aracı Sistemlerinin Avantajları
Başlıca avantajı, yüksek riskli görevlerde kullanımında can kaybı tehlikesini ortadan kaldırılmasıdır ki bu da tercih edilmesindeki en büyük etkenlerden biridir. Bunun yanı sıra, insansız hava araçlarının sağladığı tek avantaj bu değildir. Hem Ar-Ge sürecindeki hem de üretim sürecindeki maliyeti, pilotlu uçak maliyetlerine göre oldukça azdır. Dolasıyla işletme ve bakım maliyetleri de doğru orantılı olarak düşüktür.
Pilotsuz olduğundan hız, basınç, olumsuz hava gibi etkenlerden pilotlu hava araçlarına oranla çok daha az etkilenir. Bunu yanı sıra 24-48 saat kadar havada kesintisiz bir şekilde görev yapabilir.
İnsansız hava araçlarının kullanımı için ihtiyaç duyulan yer kontrolünde görev alan ekibin eğitim süresi ve maliyeti, pilotların eğitim süresi ve maliyetine kıyasla çok daha avantajlıdır.
Kompozitlerin İnsansız Hava Aracı için Önemi
Yakın geçmişte insansız hava araçlarının kullanımı, çok ciddi bir oranda artış gösterdi. Yaşanan bu artışla beraber çalışmalar da hız kazandı. İnsansız hava araçlarını geliştirmek ve yenilemek, birçok ülkenin odak noktası haline geldi. Bunlar neticesinde insansız hava araçlarında kompozit kullanımı en az insansız hava araçları kadar yaygınlaştı.
Yapılan kapsamlı analizler ve araştırmalar sonucunda insansız hava araçlarında kompozit kullanımı tercih edilmeye başlandı. Bundan sonra arabanın gövdesinde metal malzemenin tercih edilmesi ne kadar yaygınsa, insansız hava araçlarında kompozit kullanımı da bir o kadar tercih edilir hale geldi.
Kompozit malzeme tercih edilmesinin en temel sebebi, mukavemeti yüksek ve hafif olmasıdır. Mukavemet ve hafiflik, insansız hava araçları için olmazsa olmaz olduğundan kompozit malzeme tercih etmek en verimli sonucun alınmasını sağlar.
İnsansız Hava Araçları ve Özellikleri
1. Anka
2010 yılında Türkiye tarafından üretilen insansız hava aracı sistemidir. Orta irtifa uzun havada kalış programına istinaden üretilen Anka insansız hava aracı sistemi, 24 saat kesintisiz görev yapabilir.
17.3 metre uzunluğunda kanat açıklığına ve 8 metre uzunluğunda gövdeye sahiptir. Nihai hızı saatte 202.7 kilometredir. 1500 kg maksimum kalkış ağırlığı ve 30000 ft irtifada görev yapar.
2. Orion E
Rusya tarafından üretildi ve 2017’den beri faal olarak görevdedir. Orta irtifa havada kalış programına istinaden kesintisiz 24 saat hizmet veren bir insansız hava aracı sistemidir.
16 m uzunluğunda kanat açıklığı, 8 m uzunluğunda gövdesi vardır. 24600 ft irtifa ve 1000 kg maksimum kalkış ağırlığına sahiptir.
3. Hermes 900
2012 yılından kullanılan insansız hava aracı sistemi, İsrail tarafından üretildi. 36 saat kesintisiz hizmet verir ve orta irtifa uzun havada kalış programı dahilinde geliştirildi.
15 m uzunluğunda kanat açıklığı ve 8.3 uzunluğunda gövdeye sahip. Nihai hızı 221 km/s ve 30000 ft irtifada görev yapar. 1180 kg maksimum kalkış ağırlığına sahiptir.
4. GrayEagle
2009 yılından beri aktif görev yapan GrayEagle insansız hava aracı, ABD tarafından üretildi. Orta irtifa uzun havada kalış programına göre üretildi ve 24 saat kesintisiz havada kalabilir.
17 m uzunluğunda kanat açıklığı ve 9 m uzunluğunda gövdeye sahip olan insansız hava aracı, 25000 ft irtifa 1450 kg maksimum kalkış ağırlığı sunar. Ayrıca nihai hızı saatte 250 kilometredir.
5. Hermes 450
İsrail tarafından üretildi ve 2003 yılından beri faal görev almaktadır. Orta irtifa uzun havada kalış programı ile üretildi ve 20 saat iniş yapmadan görev alabilir.
10.5 m uzunluğunda kanat açıklığı ve 6.1 uzunluğunda gövdeye sahiptir. Nihai hızı 128.7 km/s’tir. 18000 ft irtifada görev yapar ve maksimum kalkış ağırlığı 550 kg’dir.
6. PredatorXp
ABD tarafından üretilen insansız hava araçlarının diğerlerinden çok daha uzun süredir aktif olarak kullanılmaktadır. 1995 yılından beri hizmet vermektedir. 24 saat kesintisiz görevde kalabilir. Orta irtifa uzun havada kalış programı kapsamında üretildi.
17 m uzunluğunda kanat açıklığı ve 8 m uzunluğunda gövdeye sahip. Nihai hızı saatte 220 km’dir. 25000 ft irtifa ve 1157 maksimum kalkış ağırlığı sunar.